του Δρα Γιώργου Μελικόκη
Αναμφίβολα σε όποια γωνιά της γης αν ψάξεις, θα συναντήσεις Έλληνες και τούτο όχι ότι είναι άνθρωποι της περιπέτειας ή του τυχοδιωχτισμού. Είναι γιατί οι συνθήκες της ζωής στη χώρα που είδαν το φως, οι αντιξοότητες της καθημερινότητας και το όνειρο για ένα καλύτερο μέλλον, τους οδήγησε σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Από τη Ρουμανία, τη Βλαχία και την Πόλη όπoυ διέπρεψαν στις τέχνες και στα γράμματα και έγιναν στυλοβάτες της κοινωνίας που ζούσαν, αλλά και της γενέτειρας. Άλλωστε αυτός ήταν και ο σκοπός του ξενιτεμού. Με τον καιρό ήρθε και η σειρά για τη μακρινή Αμερική.
Έτσι γύρω στο 1770 οι πρώτοι Ελληνες μετανάστες έφθασαν κοντά στον Άγιο Αυγουστίνο στη Φλόριδα, Ισπανική αποικία τότε, δεν πρόκοψαν όμως. Το υγρό κλίμα και η ελονοσία στα βαλτώδη μέρη, τους αποδεκάτισε. Η πρώτη Ελληνική κοινότητα ιδρύθηκε από ναυτικούς στη Νέα Ορλεάνη το 1862 και αργότερα σε διάφορα άλλα μέρη της Αμερικανικής ηπείρου.
Οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες σε αντίθεση με άλλους λαούς της Ευρώπης δεν έρχονταν για μόνιμη εγκατάσταση, σκοπός τους ήταν να δουλέψουν σκληρά να κάνουν χρήματα να παντρέψουν αδερφές, να χτίσουν σπίτι και να γυρίσουν πίσω για να νοικοκυρευθούν, γι’ αυτό αρχικά έρχονταν μόνο άνδρες. Αργότερα άλλαξαν οι συνθήκες και πήγαιναν στην Ελλάδα, παντρεύονταν και επέστρεφαν να χτίσουν την εδώ οικογένεια, ταυτόχρονα, άρχισαν να έρχονται κοπέλες να ανταμώσουν κάποιον που διάλεξαν οι συγγενείς για σύζυγο. Γνωστή η ιστορία με τις “Νύφες” και οι θλιβερές ιστορίες στο Ellis Island της Νέας Υόρκης σημείο άφιξης και ελέγχου όλων των μεταναστών.
Η ζωή των πρώτων Ελλήνων μεταναστών δεν ήταν εύκολη, από τη μια πλευρά χωρίς γλώσσα και καμιά επαγγελματική κατάρτιση δημιούργησε πρόβλημα διαβίωσης, από την άλλη, οι Αμερικανοί τους δέχτηκαν με καχυποψία και εχθρότητα, έφτασαν στο σημείο να διερωτώνται αν ανήκουν στη λευκή φυλή ή είναι μαύροι, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους του βορρά με ξανθά μαλλιά και γαλανά μάτια. Έφτασαν σε σημείο οι Αμερικανικές Υπηρεσίες να στείλουν κοινωνιολόγους να μελετήσουν την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Συνήθως κατοικούσαν σε μεγάλες πόλεις όπως Νέα Υόρκη, Σικάγο και Βοστώνη γιατί εκεί υπήρχε εργασία για ανειδίκευτους εργάτες. Πρώτες τους δουλειές, μικροπωλητές στους δρόμους να πουλούν φρούτα ή λουλούδια, λαντζέρηδες και πιατάδες στα υπόγεια εστιατορίων, υπηρέτες και στιλβωτές, νηστικοί και ρακένδυτοι και πάνω απ’ όλα να δέχονται τον έλεγχο και ξυλοδαρμό των κλητήρων. Γενικά άθλια διαβίωση. Όμως ποτέ δεν έδωσαν αφορμή για παρανομίες και ξεσπάσματα, σκληρή δουλειά για την επιδίωξη των σκοπών, για να γυρίσουν πάλι στη πατρίδα να νοικοκυρευτούν.
Μετά το 1880 άρχισε μαζική μετανάστευση για τις ΗΠΑ και άρχισαν να έρχονται γυναίκες και να δημιουργούνται οι πρώτες οικογένειες και, στη συνέχεια, η πρώτη γενιά μεταναστών και το όνειρο επιστροφής άρχισε να ξεμακραίνει. Οι μετανάστες άρχισαν να οργανώνονται καλύτερα σε κοινότητες, προσπαθώντας να κρατήσουν τη γλώσσα, τη θρησκεία και την Ελληνική κουλτούρα. Η εχθρότητα, όμως, όχι μόνο δε σταμάτησε, αλλά εντάθηκε με την προσπάθεια της αφομοίωσης των λαών λευκής φυλής γνωστή ως “melting pot theory”- κοινωνικό χωνευτήρι, ευτυχώς που δεν πέτυχε γιατί θα δημιουργούσε τεράστια φυλετικά προβλήματα γιατί ήταν από λευκούς και για λευκούς μόνο έτσι επικράτησε το “Salad bowl”. Ένα μπωλ με τα λαχανικά χωρίς να πολτοποιηθούν. Παρ’ όλα αυτά όμως, η Ομογένεια παρέμεινε ακλόνητη και δυνατή στίς προκλήσεις των καιρών. Οι πιατάδες έγιναν εστιάτορες, οι δούλοι αφέντες, οι μικροπωλητές καταστηματάρχες και όλοι γενικά σε ανώτερα κοινωνικά επίπεδα.
Ο δρόμος της επιτυχίας ανοιχτός, παρ’ όλα τα προβλήματα που δημιουργούσαν οι γηγενείς. Η πρόοδος και η προκοπή στην Ομογένεια καταφανής. Οι Έλληνες μετανάστες να ανεβαίνουν ένα-ένα τα σκαλιά της επιτυχίας όταν στις Νότιες Πολιτείες εμφανίζεται η ρατσιστική οργάνωση Κου -Κλουξ- Κλαν όπου στη λίστα των διωγμών ήταν και οι Έλληνες, που τους έκαιγαν τα καταστήματα, τα σπίτια τους και κατάστρεφαν τις περιουσίες τους. Έτσι για να οργανωθούν, οι Έλληνες αποφασίζουν να συσπειρωθούν και να αντιμετωπίσουν την καινούρια λαίλαπα, ιδρύοντας τον οργανισμό ΑΧΕΠΑ το 1922 που σήμερα είναι ένας τεράστιος παγκόσμιος οργανισμός. Τον ίδιο χρόνο ιδρύεται η Αρχιεπισκοπή Αμερικής για ενδυνάμωση της Ομογένειας.
Παρ’ όλες τις αντιξοότητες οι Έλληνες στις ΗΠΑ συνεχίζουν τις προσπάθειές τους να ξεχωρίσουν στη σύγχρονη κοινωνία. Το σημείο όμως αλλαγής ήρθε έπειτα από τη στάση της Ελλάδας έναντι της Ιταλίας και Γερμανίας κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και τη δήλωση του τότε Πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας, Ουίνστον Τσώρτσιλ, από τώρα και στο εξής δε θα λέμε ότι “Οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες”. Έγινε παγκοσμίως γνωστή αυτή η ρήση και άλλαξε τη στάση των Αμερικανών έναντι των Ελλήνων που άρχισαν ανενόχλητοι πια τον αγώνα της ανόδου και της προκοπής. Η πρόοδος της Ομογένειας ήταν ραγδαία στα γράμματα, στις τέχνες και στις επιστήμες.
Τα χρόνια που ακολουθούν, χωρίς διακρίσεις και προκαταλήψεις, οι νέες γενιές των Ελλήνων απρόσκοπτα έστρεψαν την προσοχή τους στις επιστήμες και στα γράμματα και ικανός αριθμός φοιτητών στα μεγάλα πανεπιστήμια της χώρας, γιατροί, δικηγόροι, επενδυτές, επιχειρηματίες και σε κάθε επιστημονικό κλάδο, χωρίς να παραλείψουμε τη συμμετοχή τους στα κοινά σε όλα τα κρατικά επίπεδα και να έχουμε όχι μόνο Αντιπρόεδρο Ελληνικής καταγωγής, αλλά και υποψήφιο Πρόεδρο Αμερικής. Πολιτικοί σε όλα τα επίπεδα λάμπουν στο πολιτικό στερέωμα, αλλά και στον οικονομικό τομέα κατέχει η Ομογένεια την πρώτη θέση και όλοι χαίρουν εκτίμησης και σεβασμού φτάνοντας στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας.
Το μέλλον της Ομογένειας προβλέπεται λαμπρό γιατί έχει πια εδραιωθεί και αναγνωριστεί από την Αμερικανική κοινωνία.
Φεβρουάριος 2022
***Ο Δρ. Γιώργος Μελικόκης, είναι Παιδαγωγός, Μέλος του Ανωτάτου Συμβουλίου Παιδείας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και Αντιπρόεδρος Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών και Πολιτιστικών Συλλόγων Αμερικής
