Στην Αμερική του Τραμπ ένα πράγμα είναι σίγουρο. Δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Εάν, όμως, κάποιος ψάχνει ένα εγχειρίδιο για το πως να ανταπεξέλθει σε αυτή τη νέα πραγματικότητα θα ήταν μάλλον καλό να κατέβει μέχρι τη Φλόριντα για να συναντήσει τον Ρότζερ Στόουν.
Στις ΗΠΑ θεωρείται μια διαβόητη προσωπικότητα. Στην Ελλάδα σχεδόν άγνωστος. Για δεκαετίες, όμως, ο Στόουν έχει υπάρξει ο απόλυτος χειριστής του παρασκηνίου, όντας ο άνθρωπος που συνέβαλε στην άνοδο του Τραμπ πολύ πριν ο υπόλοιπος κόσμος αναγκαστεί να τον πάρει στα σοβαρά.
Οι πολιτικές τακτικές και οι κανόνες που βοήθησε να τελειοποιηθούν σήμερα αντηχούν πέρα από τον Ατλαντικό και οι ιδέες του μέσω της επιρροής που είχαν στον Τραμπ έχουν επηρεάσει τον κόσμο και τις διεθνείς εξελίξεις.
Κάπου άκρη της αίθουσας συσκέψεων που είναι προγραμματισμένο να εμφανιστεί υπάρχει ένα βιβλίο όπου στο εξώφυλλο αναγράφεται ο τίτλος «Οι κανόνες Στόουν: Πως να κερδίσετε στην πολιτική, στις επιχειρήσεις και στο στιλ».
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες κάποιος δεν θα αργήσει να διαπιστώσει ότι πολλοί από τους «κανόνες Στόουν» έχουν βρει τη φυσική τους ενσάρκωση στο πρόσωπο του Τραμπ. Κανόνες όπως «επίθεση και πότε άμυνα» ή «μην παραδέχεσαι τίποτα, και να περνάς στην αντεπίθεση» θυμίζουν σίγουρα την προσέγγιση του Αμερικανού προέδρου.
Όσο για το στιλ που υπόσχεται το εξώφυλλο του βιβλίου αυτό είναι κάτι που τόσο οι φίλοι όσο και οι εχθροί του το αναγνωρίζουν. Άλλωστε η εικόνα του ανθρώπου που ξεπρόβαλε στην αίθουσα συσκέψεων με τη χαρακτηριστική βραχνή φωνή θυμίζει λιγότερο την φιγούρα ενός πολιτικού σύμβουλου στρατηγικής και περισσότερο χαρακτήρα ξεχασμένης νουάρ ταινίας που έχει γυριστεί στο Μαϊάμι.
Ένα ειδικά ραμμένο σταυρωτό ριγέ κοστούμι σε συνδυασμό με ένα χαρακτηριστικά φαρδύ παντελόνι και λευκό μαντίλι τσέπης. Μια γραβάτα σε χρωματισμό που είναι δύσκολο να προσδιορίσεις και φυσικά για το τέλος τα δίχρωμα παπούτσια. Ο άνθρωπος που δεν θωρεί την πολιτική απλώς ως πολιτική αλλά ως παράσταση ξέρει σίγουρα να την κλέβει.
Ο Στόουν και η Ελλάδα
Κάθεται και ρωτάει με χαρακτηριστική οικειότητα πως είναι τα πράγματα στην Ελλάδα, την οποία δεν έχει πότε επισκεφτεί, αλλά όπως λέει σκοπεύει να το κάνει μέχρι το τέλος του χρόνου.
Ο Στοούν έχει ασχοληθεί περισσότερο με την εσωτερική πολιτική σκηνή της Αμερικής και λιγότερο με την εξωτερική πολιτική. Παρόλα αυτά, εμφανίζεται καλά πληροφορημένος για τη χώρα μας. Ο λόγος είναι ότι έχει φίλους στην Ελλάδα αλλά και σημαντικούς Ελληνοαμερικανούς επιχειρηματίες, οι οποίο βρίσκονται κάτω από το ραντάρ και δεν είναι τα γνωστά ονόματα που ακούγονται στους κύκλους της ομογένειας.
Όπως μάλιστα αποκαλύπτει, τον τελευταίο χρόνο δεν είναι λίγοι οι εκπρόσωποι από τη «δεξιά πολυκατοικία» της Ελλάδας που του έχουν χτυπήσει την πόρτα, ζητώντας πολιτική καθοδήγηση και διασυνδέσεις με το σύστημα Τραμπ.
Αν και θα ήθελε να δει μια αυθεντική έκφραση των αξιών του κινήματος MAGA στην Ελλάδα, η ανάμειξη του στα ελληνικά πράγματα δεν προχώρησε γιατί κανένας από αυτούς τους πρόθυμους που εμφανίστηκαν δεν ήταν ο «κατάλληλος» για τον ρόλο.
Σε αντίθεση με πολλά άλλα ονόματα από την πρώτη τετραετία, ο Στόουν έχει μια προϊστορία με τον Τραμπ που τον έχει κρατήσει στο στενό πυρήνα και του επιτρέπει να συνομιλεί τακτικά μαζί του. Βρίσκεται σε επαφή με σχεδόν όλους τους παίκτες κλειδιά αλλά και με ορισμένους από τους σημαντικότερους δωρητές στο Μαρ-α-Λάγκο που έχουν την προσοχή του Τραμπ.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης εκφράζει επανειλημμένα φιλελληνικές θέσεις. Από το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον οφείλει να στηρίξει τις «ελληνικές θαλάσσιες αξιώσεις» μέχρι την εξέταση νεών αμερικανικών βάσεων, ενώ είναι αρκετά αιχμηρός για την Τουρκία την οποία χαρακτηρίζει μια «φιλική εχθρική χώρα».
Σχετικά με τις σχέσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τη νέα αμερικανική διοίκηση παρατηρεί ότι η αντίληψη που υπάρχει είναι ότι την τελευταία τετραετία υπήρχε μια πλήρη συμπόρευση με τον Τζο Μπάιντεν και τις πολιτικές του.
Οι κακές οι γλώσσες στους Ρεπουμπλικάνους επικεντρώνονται στη στάση που αφορά το ουκρανικό. Πάντως για την ιστορία πρέπει να αναγνωριστεί ότι η προηγούμενη διοίκηση πίεζε την Ελλάδα για πολύ επιπλέον πράγματα, τα όποια όμως ποτέ δεν τα πήρε. Επίσης, ένα άλλο στοιχείο που καταλογίζεται στους κύκλους των Ρεπουμπλικάνων είναι η πλήρη ταύτιση με την woke ατζέντα με ορισμένους να ισχυρίζονται ότι η προώθηση του νομοσχεδίου για τα ομόφυλα ζευγάρια ήταν ένα αίτημα που είχε υποβληθεί προσωπικά από την ίδια την Νάνσι Πελόζι στον πρωθυπουργό.
Παρόλα αυτά, ο Ρότζερ Στόουν δηλώνει φίλος της Ελλάδας, δείχνοντας ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και του Πειραιά. Στην ερώτηση για το ποια συμβουλή θα έδινε στην Αθήνα για να ακουστεί η φωνή της στην Ουάσιγκτον, εστίασε απλώς στο γεγονός ότι το μεγαλύτερο και πιο στρατηγικό λιμάνι της χώρας ελέγχεται από την κομμουνιστική Κίνα, την οποία χαρακτηρίζει ως «τη μεγαλύτερη απειλή για τις ΗΠΑ και τον κόσμο».
Παρόλο που είναι γνωστό ότι δεν κατέχει κάποια επίσημη θέση και ότι δεν μιλάει εκ μέρους της αμερικανικής κυβέρνησης, δεν σταματά να επαναλαμβάνει ότι εκφράζει αυστηρά προσωπικές απόψεις. Όταν όμως ένας κατά δήλωση «επαγγελματίας προβοκάτορας» που είναι εντέχνως επιρρεπής στην υπερβολή και στις ακρότητες είναι τόσο μετρημένος σε αυτά που λέει, αυτοί που τον γνωρίζουν υποθέτουν ότι κάτι πρέπει να συζητάει ή να ετοιμάζει.
Το Τρίγωνο Κίμπερλι-Τραμπ-Μπάρακ
Ο Ρότζερ Στόουν μιλάει με θετικά αισθήματα για τον Αμερικανό πρέσβη στην Τουρκία Τομ Μπάρακ με τον οποίο έχει μια φιλία που πηγαίνει πίσω στο 1972. Μιλάει, όμως, με θαυμασμό για την Κίμπερλι Γκίλφοϊλ με την οποία έχει συνεργαστεί και θεωρεί ότι θα αποτελέσει μια πολύ ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα.
«Νομίζω ότι θα επαναπροσδιορίσει πλήρως τον ρόλο. Ο κόσμος πρέπει να γνωρίζει ότι ήταν μια εξαιρετικά επιτυχημένη εισαγγελέας. Υπηρέτησε στην Καλιφόρνια και δεν έχασε ποτέ υπόθεση. Και ήταν πολύ διάσημη για γεγονός το αγόρευε χωρίς σημειώσεις. Είναι ένα εξαιρετικά ικανό άτομο και έχει την εμπιστοσύνη του πρόεδρου. Νομίζω ότι είναι ένα σημάδι της μεγάλης εκτίμησης για την Ελλάδα το γεγονός ότι έστειλε μια από τις πιο στενές φίλες του και όχι έναν καριερίστα γραφειοκράτη».
Ο Στόουν βλέπει σε αυτό το σημείο μια δυναμική που δημιουργεί μια σπάνια ευκαιρία επικοινωνίας στο τρίγωνο Ουάσιγκτον, Αθήνας, και Άγκυρας. Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι δύο από τους στενότερους φίλους του προέδρου θα βρίσκονται αντιστοίχως πρεσβευτές στην Ελλάδα και στην Τουρκία.
«Το γεγονός ότι έχετε δύο από τους στενότερους φίλους και συμμάχους του προέδρου σε αυτές τις δύο χώρες, νομίζω ότι είναι καθοριστικό επειδή η Κίμπερλι Γκίλφοϊλ μπορεί να τηλεφωνήσει όχι μόνο στον πρόεδρο αλλά και στον Τομ Μπάρακ. Και το ίδιο μπορεί να γίνει αντιστρόφως. Και οι δύο είναι εξαιρετικά ικανοί και πολύ δίκαιοι».
Το Φλερτ του Τραμπ με τον Ερντογάν και τον Κιμ Γιονγκ Ουν
Πρόκειται για ένα θέμα που παραδέχεται ότι δεν το έχει συζητήσει με τον Τραμπ. Ο Στόουν, όμως, αρπάζει την ευκαιρία για να αφηγηθεί μια ιστορία που έχει να κάνει με μια ιδιωτική συνάντηση που είχε ο Τραμπ με τον Κλίντον και μια δημόσια με τον Ομπάμα μετά τη νίκη του στις εκλογές το 2016.
Σύμφωνα με τον Στόουν και οι δύο πρώην πρόεδροι έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τη Βόρεια Κορέα. «Το πιο επικίνδυνο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσεις είναι ο τρελός ηγέτης στη Βόρεια Κορέα που βρίσκεται πολύ κοντά στο να αποκτήσει πυρηνικά».
Ο Στόουν εξηγεί ότι τους ρώτησε «και τις σας λέει» και εκείνοι του απάντησαν «τι εννοείς…δεν του μιλάμε». Το αποτέλεσμα ήταν ο Τραμπ να αναρωτηθεί, «δεν θα θέλατε να κάνετε έναν διάλογο μαζί του για να δείτε τι έχει στο μυαλό του, και να εάν ίσως μπορείτε να τον μεταπείσετε». Σύμφωνα με την αφήγηση, και οι δύο πρώην πρόεδροι απάντησαν ότι ο καλύτερος τρόπος χειρισμού ήταν να μείνει στον πάγο.
«Αυτή, όμως, δεν ήταν η προσέγγιση του Τραμπ και φυσικά το άνοιγμά του στη Βόρεια Κορέα ήταν ένα μια από τις πιο ιστορικές κινήσεις που έκανε. Ήταν μια κίνηση προς την ειρήνη», εξηγεί ο Στόουν. «Θα έβλεπα, λοιπόν, τον Ερντογάν με τον ίδιο τρόπο. Θα του μιλήσει. Θα μιλήσει με όλους επειδή θέλει να λάβει τη γνώμη όλων. Και πιστεύει ότι πρέπει να επιδιώξεις το εμπόριο αντί για το χάος. Πρέπει να επιδιώξεις τις διαπραγματεύσεις αντί για τον πόλεμο. Γι’ αυτό εξελέγη».
Βεβαίως το παράδειγμα της Βόρειας Κορέας αφορά μια εχθρική χώρα, ενώ η περίπτωση της Τουρκίας έχει να κάνει με έναν σύμμαχο και συνεπώς μπορεί να εκληφθεί ως επιβράβευση ή ακόμα χειρότερα ως αδιαφορία για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια ενδεχόμενη αποσταθεροποιητικά και αντισυμμαχική συμπεριφορά.
Σε αυτό το θέμα ο Στόουν δεν δείχνει να έχει μια ξεκάθαρη απάντηση, αλλά φαίνεται να εκτιμά ότι η εγγύτητα του Τραμπ με τον Ερντογάν δεν πρόκειται να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ ανταποκρίνονται στις ανησυχίες της Ελλάδας για την ασφάλεια. Όπως λέει, «δεν θα υπέθετα, μόνο και μόνο επειδή ο Ντόναλντ Τραμπ μιλάει με κάποιον, ότι αυτό θα τον κάνει να δείξει κάποια προκατάληψη. Δεν περιμένω κάτι τέτοιο».
Τα «Γεράκια» και ο Πόλεμος με το Βαθύ Κράτος
Λίγες μόνο μέρες πριν από την αιφνιδιαστική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, ο Ρότζερ Στόουν προειδοποιούσε ότι «αυτοί που σπρώχνουν την Αμερική στον πόλεμο δεν είναι μόνο εκτός συνόρων. Είναι και μέσα στην ίδια της την κυβέρνηση».
Ο επί χρόνια πολιτικός σύμβουλος και στενός σύμμαχος του Ντόναλντ Τραμπ μίλησε για ένα βαθύ κράτος που λειτουργεί παρασκηνιακά, βάζοντας στο στόχαστρό τους γερουσιαστές Λίντσεϊ Γκράχαμ και Ρίτσαρντ Μπλούμενταλ. Τους κατηγόρησε ευθέως ότι ενθαρρύνουν την κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, σημειώνοντας με νόημα ότι τη συνάντησή τους με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι την παραμονή μιας αιφνιδιαστικής ουκρανικής επίθεσης.
«Δεν είναι μόνο το ΝΑΤΟ που σπρώχνει προς την κλιμάκωση», λέει. «Είναι και οι δικοί μας άνθρωποι στην Ουάσιγκτον. Ο Τραμπ, σε αντίθεση με αυτούς, είναι αφοσιωμένος στην ειρήνη. Θέλει διαπραγμάτευση, όχι επέκταση του πολέμου».
Πριν από το ξέσπασμα της νέας έντασης στον Περσικό Κόλπο, ο Στόουν κήρυττε για τους κινδύνους μιας ανεξέλεγκτης πολεμικής στρατηγικής. «Είναι εύκολο να λες χτύπα το Ιράν, αλλά όταν οι Ιρανοί κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ όπου περνάει το ένα τέταρτο της παγκόσμιας ενέργειας θα δείτε τότε την τιμή της βενζίνης να εκτοξεύεται και εδώ».
Ο Στόουν, πιστός στην ρητορική του «America First», θεωρεί ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να συνεχίσουν να επωμίζονται δυσανάλογα το βάρος του πολέμου στην Ουκρανία. «Αν οι Ευρωπαίοι θέλουν πόλεμο, ας πληρώσουν το μερίδιό τους», λέει. Και επαναφέρει μια παλιότερη δήλωση του Τζο Μπάιντεν που έλεγε ότι το Ντονμπάς θα μπορούσε να δοθεί στους Ρώσους, για να ενισχύσει το επιχείρημά του ότι υπάρχει ακόμη χώρος για διαπραγμάτευση και ειρηνική διευθέτηση.
«Νομίζω ότι έχει καταστήσει πολύ σαφές ότι θα αντισταθεί στα γεράκια του πολέμου που προσπαθούν να μας ωθήσουν σε έναν πόλεμο που θα έχει επιπτώσεις πολύ πέρα από αυτές που βλέπει ο αμερικανικός λαός».
Αλλά η σύγκρουση του κινήματος MAGA με το βαθύ κράτος δεν περιορίζεται στην εξωτερική πολιτική. Ο Στόουν κατηγόρησε ευθέως την Ομοσπονδιακή Τράπεζα για πολιτικά παιχνίδια με τα επιτόκια.
«Όταν ο πληθωρισμός βρισκόταν στο ίδιο επίπεδο που είναι σήμερα μείωσαν τα επιτόκια για να βοηθήσουν την επανεκλογή του Μπάιντεν. Τώρα δεν μειώνουν τα επιτόκια επειδή δεν θέλουν να βοηθήσουν τον Τραμπ. Και κατηγορούν τον Τραμπ ότι ενεργεί πολιτικά, ενώ στην πραγματικότητα ο Τζερόμ Πάουελ, ο οποίος δεν είναι καν οικονομολόγος, δεν μειώνει τα επιτόκια επειδή θέλει να καθυστερήσει την ανάπτυξη που έρχεται υπό τον Τραμπ».
Η εικόνα που περιγράφει είναι ενός προέδρου που προσπαθεί να κυβερνήσει εν μέσω σαμποτάζ από εν ενεργεία θεσμούς και πρώην συνεργάτες. Ένα από τα πιο ηχηρά παραδείγματα που αναφέρεται είναι ο πρώην προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, στρατηγός Τζον Κέλι. «Ο Κέλι πίστευε ότι η δουλειά του ήταν να μπλοκάρει την ατζέντα του Τραμπ», λέει ο Στόουν, αναφερόμενος στην επίμαχη –και ποτέ αποδεδειγμένη– κατηγορία ότι ο Τραμπ μίλησε υποτιμητικά για τους πεσόντες στρατιώτες. «Ήταν 19 άτομα στην αίθουσα, και κανείς δεν θυμάται να το είπε. Ξέρετε γιατί; Γιατί δεν το είπε ποτέ».
Ρότζερ-Τραμπ
Η ιστορία του Ντόναλντ Τραμπ δεν μπορεί να ειπωθεί χωρίς τον Ρότζερ Στόουν. Όχι απλώς επειδή υπήρξε για δεκαετίες σύμβουλος και φίλος του, αλλά γιατί, όπως φαίνεται, ήταν εκείνος που του φύτεψε το σπόρο της πολιτικής φιλοδοξίας.
Ο Στόουν γνώρισε τον Τραμπ στα τέλη της δεκαετίας του ’70, όταν ανέλαβε τη διοίκηση της προεδρικής εκστρατείας του Ρόναλντ Ρίγκαν στη Νέα Υόρκη. Ο νεαρός τότε επιχειρηματίας προστέθηκε στην οικονομική επιτροπή και μαζί με τον πατέρα του συγκέντρωσε 100.000 δολάρια που ήταν ένα σεβαστό ποσό για την εποχή εκείνη. Από τότε, οι δρόμοι τους έμειναν παράλληλοι.
Ο Στόουν υπήρξε από τους πρώτους που είδαν στον Τραμπ όχι απλώς έναν μεγιστάνα της αγοράς ακινήτων, αλλά έναν εν δυνάμει πολιτικό σταρ. Όπως περιγράφει ο ίδιος, ήδη από το 1988, του είχε προτείνει να είναι εκείνος που θα προσέφερε μια εναλλακτική στους Δουκάκη και Μπους και εκείνος του απάντησε ότι είναι τρελός. Αλλά οι θέσεις του Τραμπ για το εμπόριο, τον στρατό, και το ΝΑΤΟ υπήρχαν ήδη. «Τα έλεγε αυτά από τη δεκαετία του ’80», θυμάται ο Στόουν.
Η υποψηφιότητα για την προεδρία το 2000 δεν προχώρησε γιατί ο Τραμπ δεν ήταν ακόμα απόλυτα πεπεισμένος παρόλο που ο Στόουν επέμενε να τον ενθαρρύνει. Ο Τραμπ το ξανασκέφτηκε το 2012, αλλά τελικά το 2016 ήταν η σωστή στιγμή. «Η στιγμή και ο άνθρωπος ήταν ιδανικοί» και, όπως λέει ο ίδιος, «τα υπόλοιπα είναι απλώς ιστορία».
Πέρα από την πολιτική σχέση, ο Στόουν έχει υπάρξει συνοδοιπόρος του Τραμπ για δεκαετίες σε πολλά άλλα θέματα. Στην ερώτηση για το ποια ήταν η πιο δύσκολη συζήτηση που είχε με τον Τραμπ σταματάει να σκεφτεί πριν απαντήσει με κάθε σοβαρότητα.
«Πολλοί νομίζουν ότι έχει αραιωμένα μαλλιά. Τον είδα στα αποδυτήρια μετά από μια πατρίδα γκολφ, και τα μαλλιά του ήταν τραβηγμένα ίσια προς τα πίσω. Του είπα, δικέ μου δείχνεις σαν σταρ του κινηματογράφου. Πρέπει να χτενίζεις έτσι τα μαλλιά σου». Ο Τραμπ τον κοίταξε και απάντησε κοφτά «μου αρέσουν όπως τα έχω». Η απάντηση του Στόουν ήταν «roger that».
Ο Πέτρος Κασφίκης είναι διαπιστευμένος ανταποκριτής στον Λευκό Οίκο και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τον τηλεοπτικό σταθμό MEGA και την εφημερίδα Το Βήμα. Για τις τελευταίες εξελίξεις από την Ουάσιγκτον μπορείτε να κάνετε εγγραφή στο κανάλι του στο YouTube: youtube.com/c/PKas?sub_confirmation=1
