«Μην αφήσεις τίποτα να σε ταράξει, τίποτα να σε
φοβίσει. Όποιος έχει το Θεό μέσα του δεν χρειάζεται
τίποτα άλλο. Μόνο ο Θεός αρκεί.»—Αγία Τερέζα της Άβιλα
Γράφει ο Δρ Νίκος Δ. Κοκκώνης
ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ, υπάρχουν στιγμές που μας διαμορφώνουν χωρίς καν να το καταλάβουμε. Στιγμές που, ενώ μοιάζουν ασήμαντες, αφήνουν μέσα μας ανεξίτηλα σημάδια, ορόσημο στην πορεία μας, που γαλουχιζουν τον πνευματικό μας εαυτό. Τέτοιες στιγμές, μικρές «βελονιές» στον ιστό της ταυτότητάς μας, μας ωθούν σε πορεία βαθύτερης κατανόησης και νοήματος, μας εξελίσσουν, μας συνδέουν με κάτι ανώτερο.
Είναι σαν να αφήνει ο Θεός σημάδια στον δρόμο μας, διακριτικά αλλά καθοριστικά, που θα μας δείξουν ότι ανήκουμε, ότι μας αγαπούν, ότι δεν ξεχνιόμαστε. Μια τέτοια στιγμή βίωσα την άνοιξη του 1963.
ΜΟΛΙΣ ΕΙΧΑ φτάσει στο Σικάγο ως φοιτητής, μόνος, δίχως εγγυητή, δίχως οικονομική ασφάλεια. Δούλευα σε δύο μαγαζιά για να πληρώνω τα δίδακτρα, ελπίζοντας να κερδίσω υποτροφία. Ήμουν φοβισμένος, γεμάτος αμφιβολίες, εξαντλημένος. Ήταν ώρες που ένιωθα σαν ορφανό του Θεού. Όλα μου φαίνονταν σκοτεινά, και η αρχική μου πίστη πως “δεν υπάρχει σκοτάδι χωρίς φως” άρχιζε να ξεθωριάζει.
Ένα από τα μαθήματα μου στο πανεπιστήμιο ήταν «Αγγλικά 101.» Μια μέρα, καθώς ολοκλήρωνε τη διάλεξη της για την Αγία Τερέζα της Άβιλα, η γλυκόφωνη καθηγήτρια μας είπε να γράψουμε μια έκθεση για την Αγία για το επόμενο μάθημα και μετά μοιράστηκε με μας μια προσωπική ιστορία από τη ζωή της Αγίας.
Σε ένα ταξίδι της, είπε, η Τερέζα πιάστηκε σε καταιγίδα και βρέθηκε γεμάτη λάσπες. Αντί να διαμαρτυρηθεί, είπε ειρωνικά στον Θεό: «Αν έτσι φέρεσαι στους φίλους σου, Κύριε, δεν απορώ που έχεις τόσους λίγους».
Η τάξη ξέσπασε σε γέλια, αναγνωρίζοντας ότι η ευσέβεια της Αγίας Τερέζας δεν είχε καταπνίξει το χιούμορ της. Εγώ, ωστόσο, έμεινα άφωνος, καθώς στη σκέψη μου ήρθε ξαφνικά ένα πρόσφατο περιστατικό.
ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ περιστατικό αναφέρθηκα στην έκθεση μου (που ακόμη κρατώ στο αρχείο μου). Έγραψα πως, γυρίζοντας με το ποδήλατο στο χωριό μου από την Τρίπολη, όπου είχα πάει για αναβολή στράτευσης, μ’ έπιασε μια καταρρακτώδης βροχή στη μέση του επαρχιακού δρόμου, δυο χιλιόμετρα από το χωριό και το ποδήλατό μου ακινητοποιήθηκε από τη λάσπη.
Εκνευρισμένος και τρομαγμένος, το άφησα στην άκρη του δρόμου και κρύφτηκα κάτω από μια μεγάλη γκορτσιά. Όταν η μπόρα πέρασε, το σήκωσα και, σέρνοντας το, συνέχισα το δρόμο—ολότελα αναστατωμένος.
Έγραψα πως, συγκρίνοντας την αντίδρασή μου με αυτή της Αγίας Τερέζας, ένιωσα ντροπή. Αναρωτήθηκα πώς μια γυναίκα που αγίασε μπόρεσε να αντιδράσει με χιούμορ σε μια δύσκολη κατάσταση, ενώ εγώ άφησα την απογοήτευση να με καταβάλει;
Μήπως οι άγιοι έχουν ένα χάρισμα, έγραψα, που γεννιέται από βαθιά πίστη και ειλικρινή σχέση με τον Θεό, και τους δίνει φώτιση να βρίσκουν τον κύριο σκοπό της ύπαρξης του και να αντιμετωπίζουν με γενναιοψυχία κάθε «καταιγίδα» της καθημερινής τους ζωής;
Όταν η καθηγήτρια επέστρεψε τα γραπτά μας, είδα ότι είχε διορθώσει αρκετά λάθη μου, σύνταξης και ιδιωματισμού, αλλά είπε ότι της άρεσε η έκθεση μου και με ενθάρρυνε:
«Θα τα καταφέρεις,» μου είπε μ’ ένα χαμόγελο. «Χαίρομαι που σ’ έχω στην τάξη μου. Θα βελτιωθούν σύντομα τα αγγλικά σου. Είμαι σίγουρη. Να έχεις την ευλογία της Αγίας—και εύχομαι να επισκεφτείς κάποτε τον τόπο της.»
Ήταν η πρώτη φωνή καλοσύνης που άκουσα στην Αμερική, ο πρώτος άνθρωπος που μου μίλησε με κατανόηση, με ενσυναίσθηση—και τη θυμαμαι κάθε μέρα με ευγνωμοσύνη. Η καθηγήτρια Mary Neff ήταν ο φύλακας άγγελός μου. Απο τότε, η Αγία Τερέζα έγινε πνευματικός οδηγός μου στη μοναξιά της ξενιτιάς—και η Άβιλα με καλούσε.
ΟΤΑΝ ΛΟΙΠΟΝ, βρέθηκα (με τη σύζυγο μου) για διακοπές στη Μαδρίτη τον Ιούνιο του 1998, και είδα στον τοπικό χάρτη την Άβιλα, στη μνήμη μου ήρθε η κυρία Nary Neff. Το κάλεσμα της Άβιλα δεν μπορούσε πια να μείνει αναπάντητο.
Το πρωινό τρένο μας έφερνε τώρα στην ονειρική πόλη, 100 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πρωτεύουσας. Ένιωθα σαν να πλησίαζα ένα όνειρο που είχε φωλιάσει μέσα μου δεκαετίες πριν. Αντικρίζοντας από το παράθυρο μας την ιερή πόλη, που στεκόταν αιώνια πάνω σε ύψωμα, χαρήκαμε μια όμορφη θέα: τα απόρθητα μεσαιωνικά της τείχη, τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη και τα καλύτερα μεσαιωνικά απομεινάρια στην Ισπανία, έλαμπαν στον ήλιο—στέρεα και υπερήφανα όπως η ίδια η πίστη.
Περπατώντας σ’ ένα λαβύρινθο από λιθόστρωτους δρόμους, ενώ οι καμπάνες των εκκλησιών έπλεκαν γαλήνη στον αέρα και οι πέτρες έψαλλαν το βίο της Αγίας Τερέζας, αισθανθήκαμε πως το παρελθόν και το παρόν έσμιγαν εδώ με μια αόρατη επουράνια δύναμη.
Περνώντας από το μαρμάρινο άγαλμα της Αγίας, που στεκόταν έξω από τα τείχη και υποδεχόταν ευλαβικά τους επισκέπτες, φτάσαμε στην Πύλη του Ποταμού, μια από τις εννέα πύλες εισόδου στην παλιά πόλη, από όπου έμπαιναν πολλοί επισκέπτες. Ακολουθήσαμε.
Συνειδητοποίησα πως αυτά τα τείχη περιέβαλλαν τον κόσμο όπου μεγάλωσε και άκουσε για πρώτη φορά το κάλεσμα του Θεού η Αγία Τερέζα. Πως από εδώ περνούσε καθημερινά, σιγοψάλλοντας «Άβε Μαρία». Η σκέψη με γέμισε δέος.
Βαδίζοντας κατά μήκος των τειχών, νιώθαμε πως κάναμε βήματα πίσω στο χρόνο. Για μια στιγμή, ένιωσα σαν να βρισκόμουν εδώ ένα βράδυ εκείνη την εποχή, όταν οι κάτοικοι έκλειναν τις τεράστιες πόρτες, προστατεύοντας την πόλη από τους κινδύνους της.
Αναλογιζόμενος τα τείχη, που στέκονταν εδώ για 1000 χρόνια, σκεφτόμουν πώς ανθρωπινα χέρια κατάφεραν να τα χτίσουν, αφήνοντας πάνω τους ένα κομμάτι του μόχθου και της ψυχής τους. Τι, άραγε, θα μας έλεγαν αν μπορούσαν να μιλήσουν;
Σκαρφάλωσα σε μια πολεμίστρα και αγνάντεψα την Άβιλα. Η θέα, με τις αμέτρητες εκκλησίες, τις κεραμοσκεπές και τον ουρανό που χαμογελούσε, ήταν μαγευτική.
ΣΕ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ πλατεία, που έφερε τιμητικά το όνομα της Αγίας Τερέζας, επισκεφτήκαμε το μοναστήρι που είχε χτιστεί γύρω από το δωμάτιο όπου γεννήθηκε το 1515.
Στο μοναστήρι είδαμε κι ένα μικρό μουσείο κειμηλίων, αφιερωμένο στη ζωή και το έργο της. Με σεβασμό και δέος σταθήκαμε μπροστά στο λείψανο του δακτύλου της, τη ράβδο της και το κρεβάτι όπου άφησε την τελευταία της πνοή, ψιθυρίζοντας: «Κύριέ μου, η ώρα που λαχταρούσα έχει έρθει». Οι λέξεις έμειναν χαραγμένες στην ψυχή μου.
Έξω από το μουσείο, βλέποντας και τον κήπο της, που πολύ αγαπούσε, αισθάνθηκα τη ζωντανή παρουσία της. Σαν να μας κοιτούσε, παιδί ακόμη, γεμάτη ζωντάνια και χάρη.
Από μικρή ηλικία, πίστευα ότι η θεία παρουσία είναι παντού. Όμως, εδώ, στο σπίτι της Αγίας Τερέζας, την αισθανόμουν πιο βαθιά, σχεδόν χειροπιαστά. Και χαιρόμουν που είχα ανταποκριθεί στο κάλεσμα της Άβιλα ύστερα από τόσα χρόνια.
Η ΑΠΩΛΕΙΑ της μητέρας της, σε μικρή ηλικία, ώθησε την Τερέζα στην Παναγία και, αργότερα, στο Τάγμα των Καρμελιτών. Νιώθοντας πως το Τάγμα είχε χάσει τον ασκητικό του χαρακτήρα, θέλησε να το αναμορφώσει.
Παρά την εύθραυστη υγεία της, ταξίδεψε, έγραψε, αγωνίστηκε. Με πνευματική φλόγα και διορατικότητα, με τη λαμπρή οργάνωση της κα την αυθεντική και χαρισματική προσωπικότητα της, όχι μόνο κατόρθωσε να αναμορφώσει τις Μονές, αλλά ίδρυσε και 15 νέες, γνωστές ως Τάγματα των Ανυπόδητων Καρμελιτών, βασισμένες στην αυστηρή πενία, την εργασία και την υπακοή.
Μα πάνω απ’ όλα, η Τερέζα ήταν χαρισματική, απόλυτα ανθρώπινη: χόρευε, τραγουδούσε, έπαιζε ντέφι, μετέδιδε χαρά. Η πίστη της ήταν ζωντανή, γεμάτη φως και ζωή. Απολάμβανε τη χαρά της σωτηρίας της μέσω του Ιησού και δεν φοβόταν ποτέ να χορέψει—και νόμιζε ότι όλοι έπρεπε. Πίστευε πως οι θρησκευόμενοι δεν χρειάζεται να έχουν «ξινό» πρόσωπο. Πέθανε στα 67 της, αφήνοντας την Ισπανία, και τη Χριστιανοσύνη ολόκληρη, με μια παρακαταθήκη μοναδική.
Ήταν εξέχουσα προσωπικότητα της «Χρυσής Εποχής» της Ισπανίας η Αγία Τερέζα. Το έργο της, με αποκορύφωμα το «Εσωτερικό Κάστρο» και «Ο Δρόμος της Τελειότητας», παραμένει θεμέλιο της χριστιανικής μυστικιστικής γραμματείας, σεβαστό στην αγιολογική λογοτεχνία.
Σαράντα χρόνια μετά τον θάνατο της, αγιοποιήθηκε και κηρύχθηκε πολιούχος της Άβιλα και προστάτιδα της Ισπανίας, με τη λειτουργική μνήμη της να γιορτάζεται στις 15 Οκτώβρη.
Το 1970, ο Πάπας Παύλος Στ’ την ανακήρυξε Διδάκτορα της Εκκλησίας. Ήταν η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε έτσι, αν και ήδη είχε αυτόν τον τίτλο στις καρδιές του λαού που υπηρέτησε.
Το βράδυ, με μια λαμπερή πανσέληνο να στολίζει τον ουρανό, καθίσαμε για φαγητό στην Πλάθα Ράστρο και στη συνέχεια πήραμε ταξί για μια νυχτερινή περιήγηση γύρω από τα τείχη.
Σε κάποια στιγμή σταματήσαμε και βγήκαμε από το ταξί. Τα φωτισμένα τείχη έμοιαζαν να μιλούν. Η Άβιλα ήταν μαγεία. Δεν πιστεύω να υπάρχει άλλη πόλη στον κόσμο με τείχη που μαγεύουν τόσο πολύ. Θωρώντας τα, ένιωσα την Άβιλα όχι απλώς ως τόπο, αλλά ως μνήμη, ως ζωντανή παρουσία. Γιορτή πίστης και ανθρώπινης δύναμης.
ΣΤΟ ΤΡΕΝΟ της επιστροφής, κουβαλούσα την Άβιλα μέσα μου—εικόνα που θα με συντρόφευε για πάντα. Ήταν ένα ταξίδι στο παρελθόν, μα και ένα άγγιγμα του αιώνιου. Και μέσα μου ευχόμουν να ζούσε η κυρία Mary Neff, για να την ευχαριστούσα και να της έλεγα πως είχα «καταφέρει» να μαζέψω τα κομμάτια της ζωής μου και να προχωρήσω. Πως η ευγενική της φράση είχε γίνει οδηγός μου—και πως, ναι, τελικά έφτασα στην Άβιλα.
Χριστός Ανέστη, φίλοι μου!
Δρ Νίκος Δ. Κοκκώνης
Συγγραφέας του βραβευμένου αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος «Ελλάδα Μου, Πατρίδα Μου» (Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών)
Visit Www.MyArcadiaBooks.Com
